Στήν Ἁγία Γραφή διαβάζουμε ὅτι κατά καιρούς ὁ Θεός φανέρωνε στούς ἀνθρώπους πού ἐπέλεγε τίς ἀποφάσεις καί τό θέλημά Του.
1) Τρόποι ἀνακοινώσεως τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ
Ἀναφέρονται στήν Ἁγία Γραφή ἑπτά τρόποι πού χρησιμοποιεῖ ὁ Θεός γιά νά ἀνακοινώσει στούς ἀνθρώπους τίς βουλές Του.
Ἀπ’ αὐτούς ο ἱ δ ύ ο π ρ ῶ τ ο ι ἀπευθύνονται ἄμεσα στό ἀνθρώπινο πνεῦμα καί μέ ἐσωτερική ἔλλαμψη πού ὑποβοηθεῖ τό ἀνθρώπινο πνεῦμα ἤ μέ ὑπερφυσική ἀποκάλυψη πού οὐδεμία σχέση ἔχει πρός τά νοούμενα ἀπό τό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Μέ αὐτόν τόν τρόπο ἀποκαλύπτονται οἱ βουλές τοῦ Θεοῦ καί τό ὑπέρ λόγο ἅγιο θέλημά Του.
Ὁ πρῶτος τρόπος, (α) ἡ ἐ σ ω τ ε ρ ι κ ή ἔ λ λ α μ ψ η παρέχεται σ’ ὅλους τούς πιστούς, οἱ ὁποῖοι ζοῦν τόν Θεό. Ὁ δεύτερος τρόπος, (β) ἡ ὑ π ε ρ φ υ σ ι κ ή ἀ π ο κ ά λ υ ψ η εἶναι προνόμιο τῶν στύλων τῆς Ἐκκλησίας, Προφητῶν καί Ἀποστόλων.
Οἱ δ ύ ο ἄ λ λ ο ι τ ρ ό π ο ι ἀπευθύνονται ἤ ἄμεσα στίς αἰσθήσεις μέ ἐξωτερικές παραστάσεις μέ ἐγρήγορση ἤ μέ ἐσωτερικές παραστάσεις μέ ἔκσταση καί μέ αὐτές ἐμμέσως στό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Ἡ πρώτη τῶν περιπτώσεων γίνεται μέ καθαρή ἐγρήγορση, διατηρουμένων καλῶς τῶν αἰσθήσεων, λέγεται (γ) ὀ π τ α σ ί α, ἡ δεύτερη, γίνεται μέ ἐκστατική κατάσταση καί λέγεται (δ) ὅ ρ α μ α. Ὑπάρχει δέ καί τρίτη, (ε) τό ὄ ν α ρ, τό ὄνειρο δηλαδή τά βλεπόμενα στά ὄνειρα.
Ἡ ἄμεση ἐπίδραση στό ἀνθρώπινο πνεῦμα εἶναι δυνατή στόν Θεό, διότι Αὐτός δημιούργησε τό ἀνθρώπινο πνεῦμα. Καί τά λοιπά τοῦ Θεοῦ δημιουργήματα καί αὐτός ὁ δαίμονας δύνανται μέ ἐξωτερικά μέσα ἐμμέσως ἤ ἀμέσως νά ἐπιδράσει στόν ἄνθρωπο. Ἡ μεγαλύτερη ὅμως ἀπόδειξη, ἄν καί ὑποκειμενική, ὅτι τό ἀποκαλυφθέν προέρχεται ἐκ τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ ἀπόλυτη βεβαιότητα καί πεποίθηση περί τούτου, ἡ ὁποία ἐγγεννᾶται (δημιουργεῖται) στό Προφήτη ἤ Ἀπόστολο, κ.λ.π. Μερικές φορές ὅμως λαμβάνει χώρα καί ἄ λ λ ο ς τ ρ ό π ο ς ἀνακοινώσεως, κατά τόν ὁποῖο χωρίζονται οἱ ψυχικές δυνάμεις τῶν ἐξωτερικῶν αἰσθήσεων τοῦ Προφήτου, ὥστε οἱ ἐξωτερικαί αἰσθήσεις ἀναισθητοποιοῦνται νομιζομένου τοῦ ἀνθρώπου ὡς κοιμωμένου ἤ νεκροῦ, διότι τό πνεῦμα του ἠρπάγη ἀπό τόν Θεό καί ἔχει βυθισθεῖ ἀπόλυτα στήν θεία θεωρία. Τό εἶδος αὐτό ὀνομάζεται (στ) ἔ κ σ τ α σ η.
Ὅπως περιγράφεται τό γεγονός τῆς κλήσεως τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στήν διακονίου τοῦ Εὐαγγελίου
α) Στό βιβλίο τῶν Πράξεων
«Ἐν δὲ τῷ πορεύεσθαι ἐγένετο αὐτὸν ἐγγίζειν τῇ Δαμασκῷ, καὶ ἐξαίφνης περιήστραψεν αὐτὸν φῶς ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ, καὶ πεσὼν ἐπὶ τὴν γῆν ἤκουσε φωνὴν λέγουσαν αὐτῷ· Σαοὺλ Σαούλ, τί με διώκεις; εἶπε δέ· τίς εἶ, κύριε; ὁ δὲ Κύριος εἶπεν· ἐγώ εἰμι ᾿Ιησοῦς ὃν σὺ διώκεις· ἀλλὰ ἀνάστηθι καὶ εἴσελθε εἰς τὴν πόλιν, καὶ λαληθήσεταί σοι τί σε δεῖ ποιεῖν. οἱ δὲ ἄνδρες οἱ συνοδεύοντες αὐτῷ εἱστήκεισαν ἐνεοί, ἀκούοντες μὲν τῆς φωνῆς, μηδένα δὲ θεωροῦντες. ἠγέρθη δὲ ὁ Σαῦλος ἀπὸ τῆς γῆς, ἀνεῳγμένων τε τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ οὐδένα ἔβλεπε· χειραγωγοῦντες δὲ αὐτὸν εἰσήγαγον εἰς Δαμασκόν. καὶ ἦν ἡμέρας τρεῖς μὴ βλέπων, καὶ οὐκ ἔφαγεν οὐδὲ ἔπιεν» (θ΄, 3-9)
Δηλαδή «Καθώς πήγαινε, ὅταν πλησίαζε στήν Δαμασκό, ξαφνικά τόν φώτισε μία ἀστραπή ἀπό τόν οὐρανό. Ἔπεσε στή γῆ κι ἄκουσε μία φωνή νά τοῦ λέει: «Σαούλ. Σαούλ, γιατί μέ καταδιώκεις;» Αὐτός ρώτησε: “Ποιός εἶσαι, Κύριε;” κι ὁ Κύριοςἀπάντησε: «Ἐγώ εἶμαι ὁ Ἰησοῦς, πού ἐσύ τόν καταδιώκεις. Σήκω ὅμως καί μπές στήν πόλη·ἐκεῖ θά σοῦ ποῦνε τί πρέπει νά κάνεις». Οἱἄντρες πού τόν συνόδευαν ἔμειναν μ’ ἀνοιχτό τό στόμα· γιατί ἄκουγαν τή φωνή, δέν ἔβλεπαν ὅμως κανένα. Ὁ Σαῦλος σηκώθηκε πάνω καί ἐνῶ τά μάτια του ἦταν ἀνοιχτά, δέν ἔβλεπε τίποτε. Οἱσυνοδοί του τόν ἐπίασαν ἀπό τό χέρι καί τόνὁδήγησαν στή Δαμασκό. Τρεῖς μέρες ἦταν τυφλός. Στό διάστημα αὐτό οὔτε ἔφαγε οὔτεἤπιε»
καί β) στήν Β΄ Πρός Κορινθίους ἐπιστολή :
«οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων· εἴτε ἐν σώματι οὐκ οἶδα, εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεὸς οἶδεν· ἁρπαγέντα τὸν τοιοῦτον ἕως τρίτου οὐρανοῦ. καὶ οἶδα τὸν τοιοῦτον ἄνθρωπον· εἴτε ἐν σώματι εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ Θεὸς οἶδεν· ὅτι ἡρπάγη εἰς τὸν παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι» (ιβ΄, 2-5)
Δηλαδή : «Ξέρω ἕναν ἄνθρωπο πιστό, ὁ ὁποῖος πρίν ἀπό δεκατέσσερα χρόνια ἀνυψώθηκε μέχρι καί τόν τρίτο οὐρανό — δέν ξέρω ἄν ἦταν μέ τό σῶμα του ἤ χωρίς τό σῶμα, αὐτό ὁ Θεός τό ξέρει. Ξέρω ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος — ἤ ἦταν μέ τό σῶμα ἤ χωρίς τό σῶμα δέν τό ξέρω, ὁ Θεός τό ξέρει — μεταφέρθηκε ξαφνικά στόν παράδεισο κιἄκουσε λόγια πού δέν μπορεῖ οὔτε ἐπιτρέπεται νά τά πεῖ ἄνθρωπος»
Ὁ ἴδιος ἀπόστολος ἀναφέρεται στό γεγονός ἀπολογούμενος στόν βασιλέα Ἀγρίππα
«῞Οθεν, βασιλεῦ ᾿Αγρίππα, οὐκ ἐγενόμην ἀπειθὴς τῇ οὐρανίῳ ὀπτασίᾳ » (Πράξεων κστ΄, 19)
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐπικαλεῖται τήν ἐμπειρία του ὅτι εἶδε τόν ἔνδοξο Κύριο Ἰησοῦ Χριστό μετά τήν ἀνάληψή Του στούς οὐρανούς
«Ἔσχατον δὲ πάντων ὡσπερεὶ τῷ ἐκτρώματι ὤφθη κἀμοί» (Πρός Κορινθίου Α΄, ιε΄, 8) καί
«Οὐχὶ ᾿Ιησοῦν Χριστὸν τὸν Κύριον ἡμῶν ἑώρακα;» (Πρός Κορινθίους Α΄, θ΄, 1)
Φαινόμενα ἐκστάσεως παρατηροῦνται καί σ’ ἐκείνους ἀπό τούς ἀνθρώπους πού τεχνικῶς μέ ὑλικά μέσα, ποτά κ.λ.π. ἤ μέ τήν δαιμονική συνεργεία περιπίπτουν σ’ ἔκσταση. Καί ἐκεῖ ὁ ἄνθρωπος χάνει τήν συνείδηση τοῦ ἐξωτερικοῦ του κόσμου, χάνει ὅμως τήν ἐλευθερία του καί τήν αὐτοσυνειδησία του, βρίσκεται σέ βαθύ ὕπνο ἤ σέ ὑπερβολική μέθη. Αὐτό συμβαίνει στούς παντός εἴδους μάγους, ὑπνωτιστές, μέντιουμς, ὄχι ὅμως καί στούς Προφῆτες. Στούς Προφῆτες δηλαδή δέν αἴρεται ἡ αὐτοσυνειδησία καί ἐλευθερία τῶν ὄντων πού βρίσκονται σέ ἔκσταση, ὅπως συμβαίνει στίς δαιμονικές ἐκστάσεις, ἀλλά αὐτή σέ στενώτατη μέ τήν θεία βούληση ἕνωση ἐξευγενίζεται καί διαφωτίζεται.
Ἑπομένως οἱ Προφῆτες τῆς Ἁγίας Γραφῆς διαφέρουν ἀπό τούς μάγους, ὑπνωτιστές καί ἄλλων τέτοιων, κυρίως κατά τήν ἐσωτερική βεβαιότητα καί αὐτοσυνειδησία, τά ὁποῖα ἔχουν οἱ πρῶτοι καί ἀπό τά ὁποῖα στεροῦνται οἱ δεύτεροι.
Τέλος, (ζ) μέ τήν φ ω ν ή Του ὁ Θεός ἀνακοινώνει τό θέλημά Του
2) Τά γνωρίσματα τῶν ἀληθινῶν Προφητῶν
Τά γνωρίσματα τῶν ἀληθινῶν Προφητῶν πού διακρίνονται ἀπό τούς Ψευδοπροφῆτες εἶναι :
α΄. Ἡ ἐπαλήθευση τῶν ἐξαγγελιῶν τοῦ Θεοῦ.
Ἐπειδή τά προλεγόμενα γεγονότα θά συμβοῦν στό μέλλον καί οἱ ἀκούοντες τήν προφητεία δέν θά ζοῦν ὅταν θά πραγματοποιηθοῦν, ἐνῷ παρίσταται ἀνάγκη αὐτοί οἱ σύγχρονοι τοῦ Προφήτου νά πεισθοῦν γιά τήν ἐξαγγελία τοῦ Θεοῦ, ὁ Προφήτης προφητεύει τήν πραγματοποίηση ἑνός γεγονότος πού θά συμβεῖ στό ἐγγύς μέλλον. Ἡ ἐπαλήθευση αὐτοῦ τοῦ γεγονότος θά ἐπικυρώσει καί τήν αὐθεντικότητα καί γνησιότητα τῆς προφητείας πού θά πραγματοποιηθεῖ στό ἀπώτερο μέλλον (Καταστροφή τῆς Ἰερουσαλήμ – Τέλος τοῦ κόσμου)
β΄. Ἡ συμφωνία τῶν Προφητικῶν ἐπαγγελιῶν μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
3)Κλήση σέ πιστότητα καί τήρηση τῶν ὅρων τῆς συμφωνίας
Οἱ Προφῆτες καλοῦν τούς Ἰσραηλῖτες νά παραμείνουν πιστοί στόν ἀληθινό Θεό καί νά τηρήσουν τούς ὅρους τῆς Διαθήκης τοῦ Θεοῦ μαζί τους δηλ. τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ.
4)Ὁ ἅγιος Θεός ἀπαιτεῖ νά ἔχει καί ἅγιο λαό
Ὁ σκοπός τοῦ κηρύγματος τῶν Προφητῶν τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἠθική τῶν ἀνθρώπων τό «ἅγιοι γίνεσθε ὅτι ἅγιος εἰμί» (Λευϊτικό κ΄, 7, 26)
5) Οἱ προφητικές ἐνέργειες
Οἱ Προφῆτες συνόδευσαν τό κήρυγμά Τους μέ ἀλληγορικές ἐνέργειες, ὥστε οἱ Ἰσραηλῖτες νά προβληματίζονται καί νά ἀντιλαμβάνονται τά προφητικά μηνύματα. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἔβλεπαν τίς προφητικές ἐνέργειες πρόσεχαν τά ἐξαγγελλόμενα ἀπό τόν Προφήτη, πολλές φορές ἄνευ ἀποτελέσματος.
6) Μέ τά ὀνόματά τους οἱ Προφῆτες δηλώνουν τό περιεχόμενο τοῦ κηρύγματός τους.
Τά ὀνόματα τῶν Προφητῶν σχετίζονται ἄμεσα μέ τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί τό περιεχόμενό τῶν προφητειῶν τους
Παραθέτουμε ἐνδεικτικῶς τά ὀνόματα τῶν Προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί τήν σημασία τους πού φανερώνει τήν σχέση τους μέ τόν Θεό:
Ὠσηέ : «Σωτηρία»
Ἀμώς : «βάρος», «φορτίο» «κομιστής»
Μιχαίας : «τίς εἶναι ὡς ὁ Γιαχβέ»
Ἰωήλ : «ὁ Γιεχωβά εἶναι Θεός»
Ὀβδιού : «δοῦλος Κυρίου»
Ἰωνᾶς : «Περιστερά»
Ναούμ : «Παρηγορημένος»
Ἀμ(β)βακούμ-Χαμπακούκ : «ἐναγκαλισμός»
Σοφονίας : «Αὐτός πού κρύπτει –προστατεύει ὁ Θεός»
Ἀγγαῖος : «Ἑορτή»
Ζαχαρίας : «Ἡ ἀνάμνηση τοῦ Ἰεχωβᾶ»
Μαλαχίας : «Ὁ ἄγγελός μου»
Ἡσαΐας : «Ὁ Θεός σώζει»
Ἱερεμίας : «Ὁ Γιαχβέ εἶναι μέγας»
Βαρούχ : «Εὐλογητός»
Ἰεζεκιήλ : «Θεός ἰσχυρός»
Δανιήλ : «Ὁ Θεός κρίνει»
Νάθαν : «Δῶρο»
Σαμουήλ : «ζητήθηκε ἀπό τόν Θεό», «εἰσακούσθηκε ἀπό τόν Θεό»
Ἠλίας : «Ὁ Γιαχβέ εἶναι ὁ Θεός μου»
Ἐλισσαῖος : «Ὁ Θεός εἶναι σωτήρας»
7)Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον
Ὁ Προφήτης συνδέει στήν προφητεία του τό παρελθόν, τό παρόν καί τό μέλλον
8) Τό περιεχόμενο τοῦ κηρύγματος τῶν Προφητῶν
Τά θέματα μέ τά ὁποῖα ἀσχολήθηκαν οἱ Προφῆτες τῆς Π.Δ. μποροῦν νά συνοψιστοῦν ὡς ἑξῆς:
α΄.Ὁ Θεός ἐξουσιάζει τήν ἱστορία,
β΄.Ἐκεῖνος καλεῖ ἄνδρες καί γυναῖκες σέ μετάνοια πού μαζί μέ ἄλλα 10 ἀποτελοῦν τόν πυρήνα τῆς διδασκαλίας τους.
γ΄.Ἡ ἁγιότητα τοῦ Θεοῦ.
δ΄.Ἡ ἁμαρτία τοῦ Ἰσραήλ καί ἡ ἀποτυχία του νά εἶναι ὁ ἐκλεκτός λαός τοῦ Θεοῦ.
ε΄.Ἔκκληση γιά μετάνοια.
στ΄.Ἡ κρίση τοῦ Θεοῦ ἐναντίον τοῦ λαοῦ ἄν δέν μετανοήσουν.
ζ΄.Ἡ κρίση τοῦ Θεοῦ κατά τῶν γειτονικῶν ἐθνῶν.
η΄.Ἡ ἐπιστροφή τμήματος τοῦ λαοῦ ἀπό τήν αἰχμαλωσία.
θ΄.Ὁ ἐρχομός τοῦ Μεσσία καί ἡ ἀπόρριψή του.
ι΄.Ὁ ἐρχομός τοῦ Μεσσία μέ δύναμη καί μεγάλη δόξα.
ια΄. Ἡ ἀποκατάσταση τοῦ ἐκλεκτοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ.
ιβ΄. Ἡ παγκόσμια βασιλεία τοῦ Χριστοῦ.
9)Οἱ Προφῆτες κατά τῆς τυπολατρείας
- Οἱ Προφῆτες καταπολεμοῦν τήν τυπολατρεία τῶν θυσιῶν τονίζοντας τό θέλημα τοῦ Θεοῦ «ἔλεον θέλω καί οὐ θυσίαν καί ἐπίγνωσιν Θεοῦ ἤ ὁλοκαυτώματα» (Ὠσηέ στ΄, 6)