Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ κ.κ. Δ α ν ι ή λ
Τῇ Κυριακῇ τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου
Αἵρεσις παλαιά καί ἐπίσημος μεταξύ τῶν Ἰουδαίων, ἦσαν οἱ Φαρισαῖοι, οἵτινες, πονηροί ὄντες καί ὑποκριταί, τάς μέν κακίας αὐτῶν ἔκρυπτον, πᾶσαν δέ ὑποκριτική αὐτῶν ἀρετήν ἐδημοσίευον, ποιοῦντες πάντα τά ἔργα αὐτῶν πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις (Ματθ. κγ΄, 5) διό καί ἐνομίζοντο ὑπό πάντων ἐνάρετοι καί δίκαιοι, καί κατά τήν φαινομένην τῆς ζωῆς ἁγιότητα, κεχωρισμένοι τῶν λοιπῶν, ὅπερ δηλοῖ καί τό ὄνομα Φαρισαῖος. Ἐξ ἐναντίας οἱ Τελῶναι, τοὐτέστιν οἱ ἀγοράζοντες τούς βασιλικούς φόρους, ἐπειδή εἰσπράττοντες αὐτούς ἐποίουν πολλάς ἀδικίας καί ἁρπαγάς δι’ αἰσχροκέρδειαν, διά τοῦτο πάντες ἐλογίζοντο αὐτούς ἁμαρτωλούς καί ἀδίκους. Κατά τήν τότε οὖν κοινήν γνώμην, λαβών ὁ Ἰησοῦς ἕνα Φαρισαῖον, σημαίνοντα τόν ἐνάρετον, καί ἕνα Τελώνην, δηλοῦντα τόν ἁμαρτωλόν, ἐδίδαξε παραβολικῶς τῆς ὑπερηφανείας τήν βλάβην καί τῆς ταπεινοφροσύνης τήν ὠφέλειαν.
Ἐπειδή δέ, μετά τρεῖς ἑβδομάδας, ἐμβαίνομεν εἰς τό στάδιον τῆς ἁγίας τεσσαρακοστῆς καί εἰς τούς πνευματικούς τῆς ἀρετῆς ἀγῶνας, καί ἐπειδή πρῶτον ὅπλον πρός ἀρετήν ἐστιν ἡ ταπείνωσις, καθώς ἐξ ἐναντίας ἡ ὑπερηφάνεια μέγιστον ἐμπόδιον εἰς αὐτήν, διά τοῦτο οἱ θεῖοι πατέρες τάς μέν ἑβδομάδας ταύτας ἐπενόησαν ὡς προετοιμασίαν ἡμῶν εἰς τούς εἰρημένους ἀγῶνας, δι’ ἥν καί τήν παροῦσαν ἑβδομάδα ἐκάλεσαν Προφωνήσιμον, ὡς προλέγουσαμ τρόπον τινά καί κηρύττουσαν ὅτι ἤγγικε τῆς νηστείας ὁ καιρός. Τήν ἀνάγνωσιν τῆς τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου παραβολῆς, ἔταξαν σήμερον, διδάσκοντες ἡμᾶς δι’ αὐτῆς ἵνα μή ἐπαιρώμεθα, ὅταν πράττομεν τό καλόν, μηδέ καυχώμεθα δι’αὐτό, ὡς ὁ μεγάλαυχος Φαρισαῖος. Ἀλλά, μαθόντες ἐκ τοῦ παραδείγματος ἐκείνου, ὅτι ὁ καπνός τῆς οἰήσεως καί τῆς καυχήσεως ἡ δυσωδία διώκει τήν χάριν τοῦ Πνεύματος, καί ἀπογυμνοῦσα τόν ἄνθρωπον πάσης ἀρετῆς κρημνίζει αὐτόν εἰς τοῦ ἅδου τά βάραθρα, δεώμεθα μετά συντετριμμένης καρδίας τοῦ Θεοῦ, μιμούμενοι τοῦ Τελώνου τήν ταπείνωσιν, ἥτις κἄν ἁμαρτωλός ὑπάρχη ὁ ἄνθρωπος, κἄν εἰς τά ἔσχατα περιπέσῃ κακά, δικαιοῖ αὐτόν καί εἰς ὕψος ἀναβιβάζει μέγα.
Tῷ Σαββάτῳ τῆς Ἀπόκρεῳ
Μνήμην ἐπιτελοῦμεν πάντων τῶν ἀπ’ αἰῶνος κεκοιμημένων εὐσεβῶν πατέρων καί ἀδελφῶν ἡμῶν.
Ἐξ αὐτῶν τῶν ἀποστολικῶν Διαταγῶν ἐν βιβλίῳ η΄, κεφ. μβ΄, ἔλαβεν ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία τήν συνήθειαν τοῦ ἐπιτελεῖν τά λεγόμενα τρίτα καί ἔνατα καί τεσσαρακοστά καί λοιπά μνημόσυνα τῶν κεκοιμημένων. Ἐπειδή δέ πολλοί κατά καιρούς ἀπέθανον ἄωρα ἤ εἰς ξενιτείαν ἤ εἰς ὄρη καί κρημνούς, ἴσως δέ καί πένητες ὄντες οὐκ ἀξιώθησαν τῶν διατεταγμένων μνημοσύνων. Διά τοῦτο φιλανθρώπως οἱ θεῖοι πατέρες κινούμενοι ἐθέσπισαν σήμερον μνημόσυνον κοινόν πάντων τῶν ἀπ’ αἰῶνος εὐσεβῶς τελευτησάντων χριστιανῶν, ἵνα καί ὅσοι τῶν μερικῶν μνημοσύνων οὐκ ἔτυχον συμπεριλαμβάνωνται εἰς τό κοινόν τοῦτο κἀκεῖνοι.
Πρός τούτοις, ἐπειδή αὔριον ποιοῦμεν τήν ἀνάμνησιν τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, καί ἐπειδή οἱ κεκοιμημένοι οὐδέ ἐκρίθησαν, οὐδέ ἔλαβον, ἔτι τήν τελείαν ἀντάμειψιν (Πράξ. ιζ΄, 31. Β΄ Πέτρου β΄, 9. Ἑβραίους ια΄, 30-40), εὐκαίρως μνημονεύει σήμερον τῶν ψυχῶν ἡ Ἐκκλησία καί, εἰς τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ θαρροῦσα, δέεται ἵνα ἐλεήσῃ τούς ἁμαρτωλούς. Ὅτι δέ ἁπάντων κοινῶς τῶν τεθνεώτων ἡ μνήμη ἐνθυμίζει τόν κοινόν θάνατον καί εἰς ἡμᾶς ἐν καιρῷ ἁρμοδίῳ καί διεγείρει πρός μετάνοιαν, τοῦτο ἐστι τρίτον αἴτιον τοῦ παρόντος μνημοσύνου
Τῇ Κυριακῇ τῆς Ἀπόκρεῳ
Αἱ προλαβοῦσαι δύο παραβολαί, καί μάλιστα ἡ τοῦ Ἀσώτου, παρέστησαν ἡμῖν τήν ἄκραν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν καί ἀγαθότητα. Ἀλλ’ ἵνα μή τινες, εἰς ταύτην μόνην θαρροῦντες, διάγωσιν ἀμελῶς, καί τόν καιρόν τῆς ἑαυτῶν σωτηρίας πραγματευόμενοι ἐπιμένωσιν εἰς ἁμαρτίαν, καί οὕτως ἁρπάσῃ αὐτούς αἰφνιδίως ὁ θάνατος. Διά τοῦτο οἱ θειότατοι πατέρες ἔταξαν σήμερον τήν ἑορτήν καί ἀνάμνησιν τῆς ἀδεκάστου δευτέρας παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, ἐνθυμίζοντες δι’ αὐτῆς τούς τοιούτους, ὅτι οὐ μόνον φιλάνθρωπος ἐστιν, ὁ Θεός, ἀλλά καί κριτής δικαιότατος, καί ἀποδίδωσιν ἑκάστῳ κατά τά ἔργα αὐτοῦ.
Σκοπός οὖν τῶν ἁγίων Πατέρων ἐστίν, ἵνα, διά τῆς ἐνθυμίσεως τῆς φοβερᾶς ἐκείνης ἡμέρας, διεγείρωσιν ἡμᾶς ἐκ τοῦ ὕπνου τῆς ἀμελείας πρός ἐργασίαν τῆς ἀρετῆς, καί προτρέψωσιν εἰς φιλαδελφίαν καί συμπάθειαν. Ἐπειδή δέ τῇ ἐρχομένῃ Κυριακῇ τῆς Τυροφάγου ποιοῦμεν τήν ἀνάμνησιν τῆς τοῦ Ἀδάμ ἐξορίας ἐκ τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς, ἥτις ἐστίν ἡ ἀρχή τοῦ παρόντος βίου, δῆλον ὅτι ἡ σημερινή ἑορτή λογίζεται ὡς τελευταία πασῶν, διότι εἰς ταύτης ἀληθῶς τελευτῶσι τά ἡμέτερα πάντα καί ὁ κόσμος αὐτός.
Τῷ Σαββάτῳ τῆς Τυρινῆς
Μνήμην ἐπιτελοῦμεν πάντων τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων ὁσίων καί θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν
Ἀφ’ οὗ ἐπαιδαγώγησαν ἡμᾶς οἱ θεοφόροι πατέρες δι’ ὧν εἴπομεν εἰς τάς προλαβούσας ἑορτάς, καί κατ’ ὀλίγον ἡτοίμασαν εἰς τό στάδιον τῶν πνευματικῶν ἀγώνων, ἰδού προβάλλουσιν ἤδη καί τούς θεαρέστως βιώσαντες ἄνδρας τε καί γυναῖκας ὁμοῦ. Ἵνα διά τοῦ παραδείγματος τούτων ποιήσωσιν ἡμᾶς προθυμοτέρους εἰς τήν ἐργασίαν τῶν ἀρετῶν καί κατά τῶν παθῶν ἀνδρειοτέρους. Καί καθώς οἱ ἔμπειροι στρατηγοί, ὅταν τά στρατεύματα ἑτοιμασθῶσιν εἰς μάχην καί ἵστανται ἤδη κατά πρόσωπον, οὐ μόνον διά λόγου προτρέπουσιν τούς ἑαυτῶν στρατιώτας, ἀλλά καί ἀνδρῶν ἀρίστων ἀνδραγαθίας ἀναφέρουσιν εἰς αὐτούς, ἐξ ὧν ἐγκαρδιούμενοι ἐκεῖνοι ὁρμῶσιν ὁλοψύχως κατά τῶν ἐχθρῶν, οὕτω καί οἱ θεοφόροι πατέρες ποιοῦσι νῦν εἰς ἡμᾶς, διορίσαντες σήμερον τήν μνήμην καί ἑορτήν πάντων τῶν ἁγίων, ὅσοι, διά κόπων πολλῶν νικήσαντες τά πάθη, εὐηρέστησαν τῷ Θεῷ, ἵνα καί ἡμεῖς, πρός τήν ζωήν ἐκείνων ἀποβλέποντες ἀγωνιζώμεθα γενναίως κατά τῶν παθῶν καί τάς διαφόρους ἀρετάς ἐργαζώμεθα, μιμούμενοι αὐτούς ὅσον τό δυνατόν, καί ἀναλογιζόμενοι ὅτι ἄνθρωποι ἦσαν καί αὐτοί καί τήν αὐτήν ἡμῖν εἶχον φύσιν.
Τῇ Κυριακῇ τῆς Τυρινῆς
Τήν ἀνάμνησιν τῆς τοῦ Ἀδάμ ἐξορίας ἀπό τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς ἔταξαν ἐνταῦθα, τῇ παραμονῇ τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, οἱ θειότατοι πατέρες;, δεικνύοντες οὐχί διά λόγων ἁπλῶν, ἀλλ’ ἐξ αὐτῶν τῶν πραγμάτων, πόσον ὠφέλιμον ἐστιν εἰς τόν ἄνθρωπον τό τῆς νηστείας καλόν. Καί ἐκ τοῦ ἐναντίου πόσον ἀβλαβές καί ὀλέθριον ἡ ἀκρασία καί τῶν θείων ἐντολῶν ἡ παράβασις. Καί ὅτι πρώτη ἐντολή τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀνθρώπους ἐστίν ἡ τῆς νηστείας ἐντολή, ἥν λαβόντες οἱ πρωτόπλαστοι καί μή φυλάξαντες αὐτήν, οὐ μόνον θεοί οὐκ ἐγένοντο, ὡς ἐφαντάσθησαν, ἀλλ’ ἀπώλεσαν καί ἥν εἶχον μακαρίαν ζωήν. Καί πεσόντες εἰς φθοράν καί θάνατον, μετέδωκαν αὐτά ταῦτα καί μυρία ἀλλά κακά, ὅσα ἐκεῖθεν ἐπήγασαν εἰς ὅλον τό ἀνθρώπινον γένος. Ταῦτα πάντα τιθέασιν ὑπ’ ὄψιν ἡμῶν σήμερον οἱ θεοφόροι πατέρες, ἵνα ἐνθυμούμενοι τό πόθεν ἐξεπέσαμεν καί τί ἐπάθομεν διά τήν τῶν πρωτοπλάστων ἀκρασίαν καί παρακοήν, σπουδάσωμεν ἐπανελθεῖν πάλιν εἰς τήν ἀρχαίαν ἐκείνην μακαριότητα καί δόξαν διά νηστείας καί τῆς ὑπακοῆς εἰς πάντα τά θεῖα προστάγματα.
Τῷ πρώτῳ Σαββάτῳ τῶν Νηστειῶν.
Ἀνάμνησιν ποιούμεθα τοῦ διά τῶν Κολλύβων γενομένου θαύματος παρά τοῦ Ἁγίου μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος.
Ἰουλιανός ὁ παραβάτης, γινώσκων ὅτι οἱ χριστιανοί καθαίρονται μᾶλλον διά νηστείας τήν πρώτην ἑβδομάδα τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, ἥν καί ἡμεῖς διά τοῦτο καθαράν ἑβδομάδα καλοῦμεν, ἠβουλήθη ἵνα τότε μάλιστα μολύνῃ αὐτούς. Διό καί προσέταξε κρυφίως ἵνα τεθῶσιν εἰς τήν ἀγοράν κατ’ ἐκείνας, τάς ἡμέρας βρώματα μεμιασμένα ἐκ τῶν αἱμάτων τῶν εἰδωλικῶν θυσιῶν. Ἀλλά νεύσει θείᾳ ἐπιφανείς καθ’ ὕπνον ὁ μάρτυς Θεόδωρος εἰς τόν τότε ἀρχιεπίσκοπον Κωνσταντινουπόλεως Εὐδόξιον καί φανερώσας τό πρᾶγμα παρήγγειλεν αὐτῷ ἵνα συγκαλέσῃ τούς πιστούς εὐθύς τό πρωΐ τῆς Δευτέρας καί ἐμποδίσῃ αὐτοῖς τῶν βρωμάτων ἐκείνων τήν χρῆσιν, τήν δέ ἔλλειψιν τῆς ἀναγκαίας τροφῆς ἀναπληρώσῃ ἐκ τοῦ προχείρου διά κολλύβων Καί ἑρμηνεύων αὐτά εἶπεν ὅτι κόλλυβα ὀνομάζομεν ἡμεῖς εἰς τά Εὐχάϊτα τόν βρασμένον σῖτον. Τοιουτοτρόπως ὁ μέν σκοπός τοῦ παραβάτου ἐματαιώθη. Ὅ δέ εὐσεβής λαός, διαφυλαχθείς ἀμόλυντος καθ’ ὅλην τήν καθάρσιμον ἑβδομάδα ἀπέδωκεν εἰς τόν μάρτυρα τήν εὐχαριστίαν κατά τοῦτο τό Σάββατον, ποιήσαντες τήν μνήμην αὐτοῦ διά κολλύβων. Καί ταῦτα μέν συνέβησαν περί τά μέσα τοῦ Δ΄ αἰῶνος, ἡ δέ Ἐκκλησία ἐπιτελεῖ κατ’ ἔτος τήν ἀνάμνησιν εἰς δόξαν Θεοῦ καί τιμήν τοῦ μάρτυρος.
Τῇ πρώτῃ Κυριακῇ τῶν Νηστειῶν
Ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀναστηλώσεως τῶν ἁγίων καί σεπτῶν εἰκόνων
Ἑκατόν ἔτη καί ἐπέκεινα κατετάραξε τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ὁ διωγμός τῶν κακοδόξων εἰκονομάχων, ὧν πρῶτος ὑπῆρξεν ὁ αὐτοκράτωρ Λέων ὁ Ἴσαυρος, ἔσχατος δέ ὁ Θεόφιλος, ὁ ἀνήρ τῆς ἁγίας Θεοδώρας, ἥτις μετά τόν θάνατον αὐτοῦ, ἐστερέωσε πάλιν τήν Ὀρθοδοξίαν μετά Μεθοδίου τοῦ πατριάρχου. Αὕτη ἡ ἀείμνηστος βασιλίς ἐκβοήσασα παρρησία τά ἅγια ταῦτα λόγια: Εἴ τίς τάς ἁγίας εἰκόνας οὐ προσκυνεῖ, καί ἀσπάζεται σχετικῶς, οὐ λατρευτικῶς, οὐχ ὡς Θεούς, ἀλλ΄, ὡς εἰκόνας ἀρχετύπων διά τόν πόθον, εἴη ἀνάθεμα, εἴτα ἐζήτησε παρά Θεοῦ τοῦ ἀνδρός τήν συγχώρησιν διά κοινῆς νηστείας καί δεήσεως καθ’ ὅλην τήν πρώτην ἑβδομάδα τῆς Τεσσαρακοστῆς. Καί μετά ταῦτ, κατά τήν παροῦσαν Κυριακήν λιτανεύσαντες καί αὐτή καί ὁ υἱός αὐτῆς Μιχαήλ ὁ αὐτοκράτωρ μετά παντός τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ ἀνεστήλωσαν τάς ἁγίας εἰκόνας καί ἐστόλισαν πάλιν δι’ αὐτῶν τήν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν. Τοῦ ἁγίου τούτου ἔργου τήν ἀνάμνησιν ἑορτάζομεν σήμερον οἱ Ὀρθόδοξοι πάντες καί δι’ αὐτό τοῦτο τήν λαμπράν καί σεβασμίαν ταύτην ἡμέραν ὀνομάζομεν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας.
Τῇ δευτέρᾳ Κυριακῇ τῶν Νηστειῶν
Ψάλλεται ἡ Ἀκολουθία τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Γρηγορίου ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, τοῦ Παλαμᾶ
Ὁ θεῖος οὗτος πατήρ, ἐξ Ἀσίας καταγόμενος, ἀνετράφη παιδιόθεν ἐν τῇ βασιλικῇ τῆς Κωνσταντινουπόλεως αὐλῇ, ὅπου καί τήν καθ’ ἡμᾶς καί τήν θύραθεν ἐπαιδεύθη σοφίαν. Μετά ταῦτα, καταλιπών τά βασίλεια, ἤσκησεν ἐκ νεότητος ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει τοῦ Ἄθωνος, καί ἐν τῇ κατά Βέροιαν σκήτη. Διέτριψεν ἐν Θεσσαλονίκῃ πρός θεραπείαν τῶν ἐκ τῆς σκληραγωγίας ἀσθενειῶν αὑτοῦ. Παρέστη εἰς τάς ἐν Κωνσταντινουπόλει συγκροτηθείσας συνόδους τῷ 1341 ἔτει κατά Βαρλαάμ τοῦ Καλαβροῦ καί τῷ 1347 κατά τοῦ ὁμόφρονος αὐτοῦ Ἀκινδύνου, ἐν αἷς γενναίως ἠγωνίσατο ὑπέρ τῶν ὀρθῶν τῆς Ἀνατολικῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας δογμάτων. Κατά δέ τό 1349 ἔτος προχειρισθείς Θεσσαλονίκης μητροπολίτης καί ποιμάνας τό ποίμνιον αὐτοῦ ἀποστολικῶς ἔτη, καί ζήσας τά πάντα 63, καί πολλά συγγραψάμενος, ἀνεπαύσατο ἐν Κυρίῳ. Τοῦ αὐτοῦ ἀκολουθίαν ἐποίησε Φιλόθεος ὁ πατριάρχης τῷ 1368 ἔτει, ὅτε καί ἡ ἑορτή αὐτοῦ ἐθεσπίσθη κατά τήν σήμερον ἡμέραν.
Τῇ τρίτῃ Κυριακῇ τῶν Νηστειῶν
ἑορτάζομεν τήν προσκύνησιν τοῦ τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ.
Παντός ἔργου κοπιαστικοῦ ἡ ἐκτέλεσις ἔχει δυσκολίαν μεγάλην, ἀλλά τῆς δυσκολίας ταύτης τό μέγεθος ἀναφαίνεται εἰς τό μέσον αὐτοῦ, διότι ὁ ἕως τότε καταβληθείς κόπος φέρει ἀδυναμίαν, ἡ δέ ἀδυναμία ποιεῖ δυσκολώτερον τό λοιπόν τοῦ ἔργου. Ἐπειδή οὖν καί ἡμεῖς ἐφθάσαμεν, θείᾳ χάριτι, εἰς αὐτό τό μέσον σχετικῶς τοῦ τῆς νηστείας δρόμου, ὅπου καί ἡ ἀδυναμία περιεκύκλωσεν ἡμᾶς, καί ἡ δυσκολία ηὔξησε, διά τοῦτο ἡ ἁγία ἡμῶν μήτηρ, ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, προβάλλει σήμερον εἰς ἡμᾶς ὡς βοήθημα κραταιότατον τόν πανάγιον Σταυρόν, τήν χαράν τοῦ κόσμου, τῶν πιστῶν τήν δύναμιν, τῶν δικαίων τό στήριγμα, καί τῶν ἁμαρτωλῶν τήν ἐλπίδα, ἵνα, εὐλαβῶς αὐτόν κατασπαζόμενοι, λάβωμεν χάριν καί δύναμιν πρός τελείωσιν τοῦ θείου τῆς νηστείας ἀγῶνος.
Τῇ τετάρτῃ Κυριακῇ τῶν Νηστειῶν
Ψάλλομεν τήν Ἀκολουθίαν τοῦ ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ συγγραφέως τῆς «Κλίμακος»
Ἡ τούτου μνήμη τελεῖται καθ’ αὐτό τῇ τριακοστῇ Μαρτίου, ὅπου ἐτέθη καί ἡ βιογραφία αὐτοῦ. Ἑορτάζεται δέ καί σήμερον, ἵσως διότι ἀπ’ ἀρχῆς τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς ἄρχεται συνήθως ἀναγινώσκεσθαι ἐν τοῖς ἱεροῖς μοναστηρίοις ἡ «Κλίμαξ» τῶν λόγων αὐτοῦ.
Τῇ Πέμπτῃ τῆς Ε΄ ἑβδομάδος. Ψάλλομεν τήν Ἀκολουθίαν τοῦ Μεγάλου Κανόνος.
Τόν κατανυκτικώτατον τοῦτον κανόνα, τόν μέγαν ὄντως, οὐ μόνον διά τῶν τροπαρίων τήν ποσότητα, ὡς πρός πάντας τούς λοιπούς, ἀλλά καί διά τό πλῆθος τῶν τροπολογικῶν ἐννοιῶν καί ἐνθυμημάτων, συνέγραψεν ἄριστα Ἀνδρέας ὁ Κρήτης. Οὗτος οὖν ὁ θεῖος πατήρ, ἐρανισάμενος πᾶσαν ἱστορίαν τῆς ἁγίας Γραφῆς Παλαιᾶς καί Νέας, καί εἰς τό παρόν μέλος τεχνηέντως ἁρπασάμενος, προτρέπει διά τούτου πᾶσαν ψυχήν πρός μίμησιν μέν τῶν καλῶν, ἀποφυγήν δέ τῶν κακῶν, καί εἰς Θεόν ἐπιστροφήν διά μετανοίας.
Τῷ Σαββάτῳ τῆς Ε΄ ἑβδομάδος
Ψάλλομεν τόν εἰς τήν ὑπεραγίαν Θεοτόκον Ἀκάθιστον Ὕμνον.
Περί τό 620 ἔτος οἱ Πέρσαι ἐξ ἀνατολῶν, καί ἐκ δυσμῶν οἱ Ἄβαροι, γένος σκυθικόν, ἐλθόντες ἀμφότεροι μετά στρατοῦ πολυαρίθμου ἐπολιόρκησαν τήν βασιλεύουσαν, ἀπόντος τότε τοῦ βασιλέως Ἡρακλείου καί τήν μέν θάλασσαν, καί μάλιστα τόν Κεράτιον κόλπον, πλοιαρίων γεμίσαντες τήν δέ ξηράν πεζῶν καί ἱππέων καί μηχανῶν ἦσαν ἤδη πρὸς ἔφοδον ἕτοιμοι. Οἱ δὲ πολῖται, καίτοι γενναίως ἀνθιστάμενοι, ἀλλ᾽ ὀλίγιστοι ὄντες πρός ἀντίκρουσιν τοσαύτης ὁρμῆς εἰς οὐδὲν ἕτερον ἐστήριζον τήν ἑαυτῶν σωτηρίαν, εἰμή εἰς τήν προστασίαν τῆς Θεοτόκου. Καί τῶ ὄντι, ἐξαίφνης ἀνεμοστρόβιλος φοβερὸς τά μὲν πλοιάρια πάντα συντρίψας ἐβύθισε τῶν δέ ἐν αὐτοῖς βαρβάρων τά πτώματα ἐξέβρασεν ἔμπροσθεν τοῦ ἐν Βλαχέρναις ναοῦ τῆς Θεοτόκου. ᾿Εκ τούτου θαρρήσας ὁ λαὸς ἐξῆλθε τῆς πόλεως καί κατεδίωξε τούς λοιπούς φεύγοντος ὑπὸ τοῦ φόβου. Τό δέ ἑσπέρας συναχθέντες εἰς τόν εἰρημένον τῆς Θεοτόκου ναὸν ἀπέδωκαν αὐτῇ τὸν εὐχαριστήριον ὕμνον μηδόλως καθίσαντες δι᾿ ὅλης τῆς νυκτός, ἀφ᾿ οὗ καί ὁ ὕμνος ἐκεῖνος ἐπωνομάσθη Ὕμνος Ἀκάθιστος. Τῆς παραδόξου ταύτης σωτηρίας τῶν τότε πιστῶν τήν ἀνάμνησιν ἐπιτελοῦμεν σήμερον, εἰς δόξαν τῆς μητρός τοῦ Θεοῦ ἡμῶν.
Τούς δέ Οἴκους τῆς Θεοτόκου, οὓς ἀναγινώσκομεν σήμενον κατ᾽ ἐξοχήν, οἱ μὲν ἀποδίδουσιν εἰς Σέργιον τόν τότε πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως, οἱ δέ εἰς Γεώργιον τόν Πισίδην σύγχρονον ὄντα καί αὐτόν καὶ χαρτοφύλακα τῆς Μ. Ἐκκλησίας, οὕτινος καί ποίημα σῴζεται ἔχον τοιαύτην ἐπιγραφήν «Εἰς τήν γενομένην ἔφοδον τῶν βαρβάρων καί τήν αὐτῶν ἀστοχίαν, ἤτοι Ἔκθεσις τοῦ γενοµένῳ πολέµου εἰς τό τεῖχος τῆς Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ Ἀβάρων καί Πολιτῶν». Νεώτεραι γνῶμαι ἱστοριογράφων κρίνουσι τόν Ἀκάθιστον Ὕμνον ἀρχαιότερον.
Τῇ πέμπτῃ Κυριακῇ τῶν Νηστειῶν
Ψάλλομεν τήν Ἀκολουθίαν τῆς ὁσίας μητρός ἡμῶν Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας.
Τῆς ὁσίας ταύτης ἡ μνήμη τελεῖται μέν κατά τήν πρώτην Ἀπριλίου, ἔνθα ἐγράφη καί ὁ βίος αὐτῆς, ἐτάχθη δέ ἡ αὐτή καί σήμερον, ἐγγίζοντος ἤδη τοῦ τέλους τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, πρός διέγερσιν τῶν ραθύμων καί ἁμαρτωλῶν εἰς μετάνοιαν, ἐχόντων ὑπόδειγμα τήν ἑορταζομένην .
Τῷ Σαββάτῳ τοῦ ἁγίου καί δικαίου Λαζάρου
Φίλος ἦν τοῦ Ἰησοῦ ὁ Λάζαρος, καί αἱ τούτου ἀδελφαί, Μάρθα καί Μαρία, αἵτινες καί ἐφιλοξένησαν αὐτόν, καί διηκόνησαν πολλάκις (Λουκ. ι΄, 38-40, Ἰωάννου, ιβ΄, 2-3). Ἦσαν δέ ἐκ κώμης τινὸς τῆς ’Ιουδαίας, Βηθανίας τό ὄνομα, κατὰ τούς πρός τά ἀνατολικὰ μέρη πρόποδας τοῦ ὄρους τῶν Ἐλαιῶν κειμένης, ἐγγὺς τῆς ‘Ιερουσαλήμ ἕως δύο μίλια ρωµαϊκά. Τούτου οὖν τοῦ Λαζάρου ἀσθενήσαντος ἡμέρας τινάς πρό τοῦ σωτηρίου πάθους, διαμηνύουσι τὴν ἀσθένειαν αὐτοῦ αἱ ἀδελφαί εἰς τόν Ἰησοῦν, διατρίβοντα τότε ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ. Ὁ δέ, μείνας ἐπίτηδες ἐκεῖ δύο ἡμέρας, ἕως οὐ ἀπέθανεν ὁ Λάζαρος, τότε εἶπε πρός τούς μαθητάς αὐτοῦ. Ἄγωμεω εἰς τήν Ἰουδαίαν, ἳνα ἐξυπνήσω τόν φίλον κοιμώμενον ἐννοῶν δηλαδή τόν βαρύν τοῦ θανάτου ὕπνον. Φθάσας δέ εἰς Βηθανίαν, παρεμύθησε τάς ἀδελφάς του πρό τεσσάρων ἡμερῶν τεθαμμένου ἤδη Λαζάρου ἐνεβριμήσατο τῷ πνεύματι, καί ἐτάραξεν ἑαυτόν ἐπί τῷ θανάτῳ τοῦ ἀγαπητοῦ φίλου ἡρώτησε, Ποῦ ἐναπετέθη τό λείψανον; ἐδάκρυσεν ἐπ᾿ αὐτῷ προσῆλθεν εἰς τό μνημεῖον προσέταξεν ἳνα ἄρωσι τόν λίθον ὕψωσεν ἄνω τούς ὀφθαλμούς καί εὐχαριστήσας τῷ Θεῷ καί Πατρί, ἔκραξε φωνῇ µεγάλῃ Λάζαρε, δεῦρο ἔξω καὶ τοῦ τεταρταίου νεκροῦ ἐξελθόντος εὐθύς, ἐντετυλιγμένου εἰς τά σάβανα, εἶπε πρός τούς παρεστῶτας Λύσατε καί ἄφετε ὑπάγειν (Ἰωάν. ια΄). Τοῦτό ἐστι τό ὑπερφυές τοῦ Σωτῆρος θαῦμα, ὅπερ ἑορτάζομεν σήμερον. Λέγεται δὲ ἐξ ἀρχαίας παραδόσεως ὅτι ὁ Λάζαρος ἦν τριακοντούτης ὅτε ἀνέστησεν αὐτόν ὁ Κύριος ὅτι ἐπιζήσας ἀλλά τριάκοντα ἐτελεύτησεν ἐν Κύπρῳ τό 63 ἔτος καί ὅτι ὁ τάφος αὐτοῦ ἔκειτο πλησίον τῆς πόλεως Κιτιέων, ἔχων ἐπιγραφήν «Λάζαρος ὁ τετραήμερος καί φίλος τοῦ Χριστοῦ». Τῷ δέ 890 ἔτει μετεκόμισεν εἰς Κωνσταντινούπολιν τό ἱερόν αὐτοῦ λείψανον Λέων ὁ σοφός, ὅτε ἀναμφιβόλως ἐποίησε καί τά εἰς τὸν ἑσπερινόν αὐτοῦ ἰδιόμελα Κύριε. Λαζάρου θέλων τάφον ἰδεῖν, κ.τ.λ.
Τῇ Κυριακῇ τῶν Βαΐων
Κατά τήν ιη΄ τοῦ Μαρτίου, ἐν ἡμέρᾳ Κυριακῇ, πέντε ἡμέρας πρό τοῦ νομικοῦ πάσχα, ἐρχόμενος ὁ Ἰησοῦς ἀπό τῆς Βηθανίας εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀπέστειλε δύο τῶν μαθητῶν αὐτοῦ καί ἔφερον πρός αὐτόν ὀνάριον, καί καθίσας ἐπ᾽ αὐτοῦ εἰσήρχετο εἰς τήν πόλιν. Τό δέ ἐν αὐτῇ πλῆθος τοῦ λαοῦ, ἀκούσαντες ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἔρχεται, λαβόντες εὐθὺς εἰς τάς χεῖρας αὐτῶν βαΐα τῶν φοινίκων ἐξῆλθον εἰς ὑπάντησιν αὑτοῦ. Καί ἄλλοι μὲν διὰ τῶν ἑαυτῶν ἱματίων, ἄλλοι δὲ κόπτοντες κλάδους ἀπὸ τῶν δένδρων, ἐστρώννυον τήν ὁδόν, δι΄ ἧς ὁ Ἰησοῦς ἔμελλε διέρχεσθαι: καί πάντες ὁμοῦ, καί αὑτά ἔτι τά νήπια προπορευόμενοι καί ἀκολουθοῦντες, ἔκραζον λέγοντες Ὠσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ βασιλεύς τοῦ Ἰσραήλ (Ἰωάν. ιβ΄). Καί ταύτην μέν τήν λαμπράν καί ἔνδοξον πανήγυριν τῆς εἰς Ἱερουσαλήμ εἰσόδου τοῦ Κυρίου ἡμῶν ἑορτάζομεν σήμερον..
’Εσήμαινον δέ τά μέν βαΐα, τοὐτέστιν οἱ ἁπαλοί τῶν φοινίκων κλάδοι, τήν κατά τοῦ διαβόλου καί τοῦ θανάτου νίκην τοῦ Χριστοῦ. Τό δέ Ὠσαννά ἑρμηνεύεται σῶσον παρακαλῶ, ἢ, σῶσον δή. Τό δὲ πωλάριον τοῦ ὄνου, καί τὸ κάθισμα τοῦ Ἰησοῦ ἐπ’ αὐτοῦ, ζῴου ἀδαμάστου ἔτι καί κατά τόν νόμον ἀκαθάρτου, ἐσήμαινε τήν πρώτην ἀκαθαρσίαν καί ἀγριότητα τῶν ἐθνῶν, καί τήν μετά ταῦτα ὑποταγήν αὐτῶν εἰς τό ἅγιον τοῦ Εὐαγγελίου νόμον.
Τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ Δευτέρᾳ
Ἀπό τῆς σήμερον ἄρχονται τά ἅγια πάθη τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν καί πρῶτον πάντων λαμβάνεται εἰς τύπον αὐτοῦ Ἰωσὴφ ὁ πάγκαλος. Ἦν δὲ οὗτος υἱός τοῦ Ἰακὼβ ἑνδέκατος ὅστις φθονηθείς ὑπό τῶν ἰδίων ἀδελφῶν καί εἰς λάκκον βληθείς, εἴτα πωληθείς εἰς ἀλλοφύλους, καί ὑπ’ ἐκείνων πάλιν εἰς Αἴγυπτον, καί διά τήν σωφροσύνην ἑαυτοῦ συκοφαντηθείς καί εἰς φυλακήν καταδικασθείς, καί τελευταῖον ἐξαχθείς ἐκεῖθεν μετά δόξης πολλῆς καί τιμηθείς ὡς βασιλεύς, καί γενόμενος κύριος πάσης γῆς Αἰγύπτου καί σιτοδότης παντός τοῦ λαοῦ, διά τούτων πάντων ἐτύπωσεν εἰς ἑαυτόν τά πάθη καί τήν μετά ταῦτα δόξαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Εἰς τήν μνήμην ταύτην τοῦ Ἰωσήφ ἐπισυνάπτεται καί ἡ ἱστορία τῆς ὑπό τοῦ Κυρίου, κατά τήν σήμερον τό πρωΐ, ιθ’ Μαρτίου, καταραθείσης καί ξηρανθείσης συκῆς διά τήν ἑαυτῆς ἀκαρπίαν. Εἰκόνιζε δέ αὕτη τῶν Ἰουδαίων τήν συναγωγήν, ἥτις, μή ἔχουσα τόν ἀπαιτούμενον καρπόν τῆς ἀρετῆς καί εὐσεβείας, ἐγυμνώθη πάσης χάριτος πνευματικῆς διά τῆς κατάρας.
Τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ Τρίτῃ
Τῆς τῶν δέκα παρθένων παραβολῆς τήν ἀνάμνησιν ποιούμεθα σήμερον, ἥν ἐλάλησεν ὁ Ἰησοῦς μετά καί ἄλλων τοιούτων παραβολῶν, ἐρχόμενος ἐπί τό πάθος. Διδάσκει δέ ἡμᾶς ἡ παραβολή αὕτη ἵνα μή τό μέγα τῆς παρθενίας ἔργον κατορθοῦντες ἀμελῶμεν τῶν λοιπῶν, καί μάλιστα τῆς ἐλεημοσύνης, δι’ ἧς ἡ λαμπάς τῆς παρθενίας φαιδρύνεται. Ἔτι δέ ἵνα, τό τέλος τῆς ζωῆς ἡμῶν ἀγνοοῦντες, ὑπάρχωμεν πᾶσαν ὥραν ἕτοιμοι πρός αὐτό, ὡς αἱ φρόνιμοι παρθένοι, πρός τήν τοῦ νυμφίου ἀπάντησιν, μήποτε, αἰφνιδίως ἐλθόντος αὐτοῦ, καί κλεισθείσης τῆς θύρας τοῦ οὐρανίου νυμφῶνος, ἀκούσωμεν καί ἡμεῖς, ὡς αἱ μωραί, τήν φρικτήν ἐκείνην ἀπόφασιν. Ἀμήν λέγω ὑμῖν, οὐκ οἶδα ὑμᾶς.
Τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ Τετράδι
Δύο γυναῖκες. λέγουσιν οἱ κριτικώτεροι τῶν Εὐαγγελίων ἑρμηνευταί, ἤλειψαν τόν Κύριον μύρῳ, ἡ μέν πολύν καιρόν πρό τοῦ πάθους αὐτοῦ, ἡ δέ πρό ὀλίγων ἡμερῶν. Καί ἡ μέν ὑπῆρχε πόρνη καί ἁµαρτωλή, ἡ δέ σώφρων καί ἐνάρετος. Τοῦ εὐλαβοῦς τούτου ἔργου τήν μνήμην ἐπιτελοῦσα σήμερον ἡ ᾿Εκκλησία. Καί εἰς τὸ πρόσωπον τῆς πόρνης αὐτό ἀναφέρουσα. Συναναφέρει ἐνταυτῷ καί τήν προδοσίαν τοῦ Ἰούδα, ἅπερ ἀμφότερα ἐπράχθησαν κατά τήν ἱστορικὴν τοῦ Ματθαίου σειράν, δύο ἡμέρας πρό τοῦ νομικοῦ πάσχα, Μαρτίου κα΄, ἡμέρα Τετράδι τῆς ἑβδομάδος.
Ἡ γυνὴ λοιπόν ἐκείνη ἤλειψε διά τοῦ μύρου τήν κεφαλήν καί τούς πόδας τοῦ Ἰησοῦ καί διά τῶν τριχῶν τῆς κεφαλῆς αὐτῆς ἀπεσπόγγισεν αὐτούς. Τό πολύτιμον ἐκεῖνο μῦρον ἐξετιμήθη 300 δηνάρια ἤ περίπου 15 φλωρία βενετικά. ᾿Εκ τῶν μαθητῶν ἐξόχως ὁ φιλάργυρος Ἰούδας σκανδαλίζεται, τάχα διά τήν ἀπώλειαν τοιούτου μύρου. Ὁ Ἰησοῦς ἐπιπλήττει αὐτόν, ἵνα μή ἐνοχλῇ τήν γυναίκα καί ὁ Ἰούδας ἀγανακτῶν πορεύεται πρός τοὺς ἀρχιερεῖς. Συνηγμένους εἰς τήν αὐλὴν τοῦ Καϊάφα καί συμβουλευομένους ἤδη κατά τοῦ Ἰησοῦ καί συμφωνήσας μετ’ αὐτῶν τήν προδοσίαν τοῦ διδασκάλου διά τριάκοντα ἀργύρια ἀπό τότε ἐζήτει εὐκαιρίαν ἵνα αὐτόν παραδῶ. Ἕνεκα τούτου ἔλαβεν ἀρχήν ἀπ’αὐτῶν τῶν ἀποστολικῶν χρόνων ἡ νηστεία τῆς Τετράδος.
Τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ Πέμπτῃ
Κ ατά τό ἑσπέρας τῆς σήμερον, ἥτις ἦν τότε ἡ πρό τῶν ἀζύμων ἡμέρα, τοὐτέστιν ἡ τοῦ νομικοῦ πάσχα παραμονή, Μαρτίου κβ΄, ἡμέρᾳ Πέμπτῃ τῆς ἑβδομάδος, συνεδείπνησεν ἐν τῇ πόλει ὁ Ἰησοῦς μετά τῶν δώδεκα μαθητῶν. Εὐλόγησε τόν ἄρτον καί τόν οἶνον, καί παρέδωκε τό μυστήριον τῆς θείας Εὐχαριστίας. Ἔνιψε τούς πόδας τῶν μαθητῶν, εἰς ὑπόδειγμα ταπεινώσεως. Εἶπε παρρησίᾳ, ὅτι εἷς ἐξ αὐτῶν ἐμελέτα τήν κατ’ αὐτοῦ προδοσίαν καί ἔδειξε τόν προδότην, δούς εἰς τόν Ἰούδαν ἄρτου τεμάχιον βεβαμμένον εἰς τοῦ τρυβλίου τόν ζωμόν. Ἐξελθόντος ἐκείνου παρευθύς, ἐδίδαξε τούς μαθητάς τά ὑπερφυᾶ καί τελευταῖα μαθήματα, ὅσα ἐµπεριέχονται εἰς τό ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, καί ἐκεῖ ἄρχεται λυπεῖσθαι καί ἀδημονεῖν. Ἀναχωρεῖ κατ’ ἰδίαν, καί κλίνας τά γόνατα προσεύχεται ἐκτενῶς καί ἐκ τῆς πολλῆς ἀγωνίας γίνεται ὁ ἱδρώς αὐτοῦ ὡς αἵματος πηκτοῦ κόμβοι, πίπτοντες εἰς τήν γῆν. Μόλις πληροῖ τήν ἐναγώνιον ἐκείνην προσευχήν καί ἰδού φθάνει καί ὁ Ἰούδας μετὰ στρατιωτῶν ἐνόπλων καί ὄχλου πολλοῦ. Καί χαιρετίσας, καί φιλήσας δολίως τόν διδάσκαλον, παραδίδει αὐτόν.
Συλλαμβάνεται λοιπόν ὁ ’Ιησοῦς καί φέρεται δέσμιος πρός τούς ἀρχιερεῖς Ἄνναν καί Καϊάφαν. Οἱ μαθηταί σκορπίζονται καί ὁ θερμότερος τῶν ἄλλων Πέτρος ἀκολουθήσας αὐτῷ μέχρι τῆς ἀρχιερατικῆς αὐλῆς, ἀρνεῖται καί αὐτός τελευταῖον ὅτι ἐστίν αὐτοῦ μαθητής. Ὁ δέ θεῖος διδάσκαλος παριστάνεται ἔμπροσθεν τοῦ παρανόμου συνεδρίου, ἐξετάζεται περί τῶν μαθητῶν καί τῆς διδαχῆς αὐτοῦ, ἐξορκίζεται εἰς τόν Θεόν, ἵνα εἴπῃ ἐάν αὐτός ὑπάρχῃ τῳόντι ὁ Χριστός καί εἰπών τήν ἀλήθειαν κρίνεται θανάτου ἔνοχος, τάχα ὡς βλασφημήσας. Ἐφεξῆς ἐμπτύεται εἰς τὸ πρόσωπον, ραπίζεται, ἐμπαίζεται ἐμπαίζεται, παντοιοτρόπως, δι’ ὅλης τῆς νυκτός ἕως πρωΐας.
Τῇ ἁγίᾳ καί μεγάλῃ Παρασκευῇ
Ἀφοῦ ἀνέτειλεν ἡ κγ’ τοῦ Μαρτίου, ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος Παρασκευή, ἀποστέλλεται ὁ Ἰησοῦς δέσμιος ἀπό τοῦ Καΐφα πρός τόν τότε ἡγεμόνα τῆς Ἰουδαίας Πόντιον Πιλάτον τό ὄνομα, ὅστις πολυτρόπως ἀνακρίνας αὑτόν, καί ἅπαξ καί δίς ὁμολογήσας ἀθῷον, πρὸς εὐχαρίστησιν ἔπειτα τῶν Ἰουδαίων, ψηφίζει θάνατον κατ᾿ αὐτοῦ, καί φραγγελώσας ὡς δοῦλον φυγάδα τόν Δεσπότην τοῦ παντός παρέδωκεν εἰς τό σταυρωθῆναι
Ἐντεῦθεν ὁ Ἰησοῦς, παραδοθείς εἰς τούς στρατιώτας, γυμνοῦται τά ἱμάτια αὑτοῦ, ἐνδύεται χλαμύδα κοκκίνην, στεφανοῦται ἀκάνθαις, σκηπτροφορεῖ κάλαμον, προσκυνεῖται χλευαστικῶς, ἐμπτύεται, κρούεται κατά τοῦ προσώπου καί τῆς κεφαλῆς. Εἶτα ἐνδυθείς πάλιν τά ἑαυτοῦ ἱμάτια καὶ βαστάζων τόν Σταυρόν, ἔρχεται εἰς τόν Γολγοθᾶ, τόπον τῆς καταδίκης, καί ἐκεῖ περί ὥραν γ’ τῆς ἡμέρας σταυροῦται μεταξύ δύο λῃστῶν, βλασφημεῖται ὑπό τῶν παραπορευομένων, μυκτηρίζεται ὑπό τῶν ἀρχιερέων, ποτίζεται ὑπό τῶν στρατιωτῶν ὄξος μεμιγμένον μετά χολῆς. Περί δέ τήν Θ΄ ὥραν, κράξας φωνῇ μεγάλῃ καί εἰπών, τετέλεσται, ἐκπνέει «ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», καθ’ ἥν ὥραν πανσελήνου οὔσης τῆς ἡμέρας. Ἐσφάζετο κατά τόν νόμον ὁ πασχάλιος ἀμνός, ὁ εἰς τύπον αὐτοῦ διαταχθεός τοῖς ’Ιουδαίοις πρό 1043 ἐτῶν.
Τόν δεσποτικόν τοῦτον θάνατον καί ἡ ἄψυχος κτίσις πενθοῦσα τρέμει καί ἀλλοιοῦται ὑπὸ τοῦ φόβου ἀλλ’ ὁ Δηµιουργός τῆς κτίσεως, καί νεκρός ἤδη ὢν, λογχίζεται προσέτι καί τήν ἀκήρατον πλευράν καί ῥέει ἐξ αὑτῆς αἷμα καί ὕδωρ. Τέλος, περί τήν δύσιν τοῦ ἡλίου, ἔρχεται Ἰωσήφ ὁ ἀπό Ἀριμαθείας καί Νικόδημος μετ’ αὐτοῦ, ἀμφότεροι μαθηταί τοῦ Ἰησοῦ κεκρυμμένοι, ἀποκαθηλοῦσιν ἀπό τοῦ Σταυροῦ τό πανάγιον τοῦ διδασκάλου σῶμα, ἀρωματίζουσιν αὐτό, ἐντυλίσουσιν εἰς σινδόνα καθαράν, καί θάψαντες αὐτό ἐν μνημείῳ καινῷ, προσκυλίουσιν ἐπί τό στόμιον αὐτοῦ λίθον μέγαν.
Ταῦτα τά φρικτά καί σωτήρια πάθη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτελοῦμεν σήμερον καί εἰς ἀνάμνησιν αὐτῶν παρελάβομεν, ἐξ ἀποστολικῆς διαταγῆς, τήν τῆς Παρασκευῆς νηστείαν.
Τῷ ἁγίῳ καί μεγάλῳ Σαββάτῳ
Τῇ ἐπαύριον μετά τήν Παρασκευήν, ἡμέρᾳ Σαββάτου, Μαρτίου κδ΄, συναχθέντες οἱ ἀρχιερεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι πρός τόν Πιλάτον παρεκάλεσαν αὐτόν ἵνα ἀσφαλίσῃ τὸν τάφον τοῦ Ἰησοῦ ἕως τῆς τρίτης ἡμέρας διότι, καθώς ἔλεγον οἱ θεομάχοι, ἔχομεν ὑποψίαν μήπως οἱ μαθηταί αὐτοῦ, κλέψαντες διά νυκτός τό ἐνταφιασθέν Αὐτοῦ σῶμα, κηρύξωσιν ἔπειτα εἰς τόν λαόν ὡς ἀληθινήν τήν ἀνάστασιν, ἥν προεῖπεν ὁ πλάνος ἐκεῖνος, ἔτι ζῶν. Καί τότε ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης. Ταῦτα εἰπόντες πρός τόν Πιλάτον καί λαβόντες ἄδειαν παρ’ αὐτοῦ, ἀπῆλθον καί ἐσφράγισαν τόν τάφον, διορίσαντες πρός ἀσφάλειαν αὐτοῦ καί κουστωδίαν, τοὐτέστι φύλακας ἐκ τῶν φυλασσόντων τήν πόλιν στρατιωτῶν.